Swoją pracę chciałabym zacząć od omówienia dwóch pojęć zawartych w temacie mojej pracy, czyli liberalizm i konserwatyzm. Dalej posłużę się tym czego dowiedziałam się w swym środowisku i wyciągnę odpowiednie wnioski.

Liberalizm (z łaciny liberalis – dotyczący wolności, od liber – wolny) jest to ideologia, kierunek polityczny, który powstał na przełomie XVII i XVIII, co świadczy o tym, że wywodzi się on z okresu oświecenia. Skupiał on zwolenników tej epoki i związanych z nią nurtów filozoficznych. Postulował przeprowadzenie szeregu reform społeczno-politycznych, takich jak: zniesienie ustroju feudalnego, ograniczenie przywilejów szlacheckich, zastąpienie pańszczyzny wolnością gospodarczą, wprowadzenie równości obywateli wobec prawa, ograniczenie roli Kościoła, zniesienie monarchii i absolutyzmu, wprowadzenie demokracji opartej na konstytucyjnej zasadzie trójpodziału władzy czy też respektowanie praw człowieka, swobód obywatelskich i zasad tolerancji. Szczególne znaczenie dla rozwoju społeczno-polityczno myśli liberalnej przypisuje się angielskiemu filozofowi Johnowi Lockowi[1], a także dwóm Francuzom Monteskiuszowi[2] i Jeanowi Jakubowi Rousseau[3]. Natomiast za twórcę teorii ekonomicznego liberalizmu uznawany jest Adam Smith[4]. Po raz pierwszy terminem tym posłużył się prawdopodobnie Napoleon Bonaparte.

Obecnie liberalizm cechuje się fascynacją własności i szczególną równością wszystkich ludzi. Liberalizm, podobnie jak egalitaryzm to inaczej wolność poglądów i wyznania. Ludzie są równi wobec prawa, każdy ma możliwość oddania swojego głosu w powszechnych, równych tajnych i bezpośrednich wyborach. Liberałowie głoszą wiarę w rozum, dzięki któremu mogą się samodoskonalić. Pogląd ten cechuje się optymizmem antropologicznym, który zakłada, że człowiek z natury jest dobrym oraz optymizmem historiozoficznym, czyli wiarą w postęp społeczny. Ludzie doskonaląc siebie doskonalą również społeczeństwo. Następna cecha liberalizmu to postulat oddzielenia sfery publicznej od sfery prywatnej. Sugeruje to o tym, że władza nie powinna ingerować w życie prywatne obywateli. Pluralizm mówi nam, że rozmaitość poglądów i postaw jest czymś naturalnym i dobrym w społeczeństwie. Ważna jest również tolerancja, czyli inaczej akceptacja odmiennych postaw i poglądów społecznych.

Konserwatyzm (z łaciny conservare – zachowywać, dochować zmian) jest to orientacja polityczna, która zrodziła się na przełomie VIII i XIX wieku. był próbą przeciwstawienia się racjonalistycznej myśli oświeceniowej. Nowoczesny konserwatyzm stanowił reakcję na wydarzenia Rewolucji francuskiej. Za twórcę podstaw ideologicznych nurtu uważany jest Edmund Burke[5]. Jako idea polityczna termin ten po raz pierwszy użyty został w 1820 r. przez zwolennika restauracji dynastii Burbonów, François René de Chateaubriand[6], który wydawał pismo “Konserwatysta”. W znaczeniu politycznym konserwatyzm to termin odnoszący się do jednej z wielu filozofii lub ideologii politycznych, także na określenie opcji politycznej reprezentowanej przez wiele współczesnych partii politycznych (zwykle kojarzonych z prawicą). Zakłada pesymizm antropologiczny, człowiek ze swej natury jest zły, bo jest skażony grzechem. Konserwatysta jednak dopuszcza myśl o szczęściu ogółu pod warunkiem porządku moralnego, który wynika z religii i jej wzorców. Jednostką do wprowadzania tego ładu jest państwo, co świadczy o tym, że wspólnota ma ważniejszy wymiar niż jednostka osobowa. Inaczej mówiąc najpierw trzeba spełnić obowiązek wobec państwa, a dopiero później zająć się własnymi sprawami. Przekonanie o istnieniu hierarchii podnosi kwestie narodowe, w którym państwo gra główną rolę.

Warto jeszcze wspomnieć, że oprócz skrajnych ideologii, występuje jedna, która jest połączeniem dwóch wyżej wymienionych, czyli konserwatywny liberalizm. Jej autorem był badacz amerykańskiej demokracji, Alexis de Tocqueville[7]. Starał się on połączyć przywiązanie do idei wolności, reform wolnorynkowych z krytyczną oceną kultury demokratycznego społeczeństwa i zasad etyki.

Konserwatywny liberalizm promuje konserwatyzm w życiu społecznym oraz liberalizm w gospodarce. Będąc zaprzeczeniem idei lewicowych konserwatywny liberalizm wyznaje zasady Wolności, Własności i Sprawiedliwości. Wolność w konserwatywno-liberalnym znaczeniu oznacza swobodę działań, zwłaszcza gospodarczych, w szczególności możliwość niekontrolowanego przez państwo handlu. Prawo do własności jest, według konserwatywnych liberałów, podstawowym i naturalnym prawem każdego człowieka. Niedopuszczalna jest jakakolwiek ingerencja osób trzecich, w tym państwa czy związków zawodowych, w sferę własności prywatnej właściciela. Liberalizm w gospodarce oznacza wycofanie się państwa z ingerencji w gospodarkę. Postuluje się prywatyzację, deregulację, radykalne obniżenie podatków i zniesienia barier celnych. Sprawiedliwość – oznacza sprzeciw wobec “dostrzegania przez państwo” tzw. grup społecznych gdyż każde specjalne traktowanie jednej grupy jest jawną niesprawiedliwością wobec grup pozostałych. Dlatego też konserwatyzm w życiu społecznym oznacza nieugięty sprzeciw wobec: aborcji, legalizacji “związków homoseksualnych” przywilejów lub specjalnego traktowania niektórych grup społecznych i zawodowych specjalnego traktowania związków wyznaniowych.

 W związku z tematem pracy postanowiłam przeprowadzić rozmowę z osobami z mojego otoczenia. Celem tej rozmowy było uzyskanie informacji o tym jaką ideologie wyznają moi rozmówcy i jak odnoszą się do ludzi o odmiennym zdaniu.

Z rozmów wynika, że przewagę stanowią ludzie o idei liberalnej. Różnica jest znaczna gdyż około 10% osób z mojego środowiska przyznała się do wyznawania poglądów czysto konserwatywnych. Warto również podkreślić, że istnieje pewna grupa (również około 10%), która nie opowiada się za żadną ze stron, co może sugeruje o tym, że pewna część osób jest w tej kwestii neutralna, bądź łączy dwie wyżej wymienione teorie. Za konserwatyzmem opowiedzieli się ludzie, którzy w polityce stoją po stronie prawicy oraz ludzie o stawiający na wysokiej pozycji praktykę religijną.

Zauważyłam w moim otoczeniu pewną prawidłowość, że pogląd polityczny zależy od wykształcenia. Wraz z jego wzrostem sytuacja ulega zmianie, ludzie tacy chętnie i właściwie definiują obie ideologie. Wśród nich jest też znaczna przewaga liberałów, bo około 95%. Na taki rozkład wpływa również wiek. Ludzie starsi to w znacznym stopniu konserwatyści, natomiast pokolenie młodsze prawie w całości deklaruje poglądy przeciwne.

Ludzie wyznający poglądy liberalne są przekonani, że konserwatyści to ludzie, którzy nie potrafią korzystać z postępu i nowoczesności. Twierdzą oni, że ludzie o poglądach przeciwnych są szarzy i zacofani. Jednym słowem stwierdzam, że dla nich człowiek konserwatywny to ktoś zły. Są również osoby, które nie potrafią zdefiniować konserwatyzmu i są to najczęściej ludzie nie zajmujący stanowiska w tej sprawie. Dla samych konserwatystów, których zapytałam o zdanie dotyczące ich poglądów, jest to coś co wiąże się z tradycją i przywiązaniem do nich. Mówią oni o sobie, że są ludźmi pełnymi szacunku, wiernym swym zasadom. Jednak dla mnie wierność własnym zasadom nie jest do końca słuszna, bo w końcu człowiek nie jest istotą idealną i ma prawo do błędnego rozumowania, dlatego powinien kwestionować i zmieniać swoje zasady na rzecz innych, być może lepszych. Ja jako osoba neutralna konserwatystów postrzegam jak ludzi zamkniętych na nowe możliwości i poglądy. Popieram jednak ich tradycjonalizm, bo moim zdaniem to podtrzymywanie niektórych zwyczajów pozwala nam podtrzymać narodowego „ducha” oraz ukształtować w młodzieży patriotyzm, który spowoduje, że niestraszna nam będzie wielokulturowość. Po dokładnym objaśnieniu tematu moi znajomi zwrócili uwagę na istnienie hierarchii. Wzbudziło to w nich kontrowersje, uważają oni, że podział społeczeństwa wprawdzie istnieje, ale nie powinien być widoczny w kwestiach politycznych. W ogóle powinniśmy dążyć do tego aby wszystko niwelować, tak aby różnice były najmniej widoczne. Samym konserwatystom to nie przeszkadza, wręcz stwierdzają, że skoro podział istnieje to nie jest on bezcelowy. Sugerują nawet, że taka jest wola Boga, z którą trzeba się z nią zgadzać i w pełni akceptować.

Konserwatyści z mojego otoczeniach o liberałach natomiast mówią, że ograniczają oni rolę państwa. Pewna osoba zwróciła mi uwagę na wolną konkurencję. Myślałam, że jest to pozytywny aspekt liberalizmu, ale jednak nie wszyscy tak to odbierają. Usłyszałam, że wolny rynek może uniezależnić polską gospodarkę od napływu towarów z zagranicy, co spowoduje zahamowanie produkcji krajowej. Początkowo zaniepokoiło mnie to i zaczęłam obawiać się, że jest w tym racja. Po dłuższym namyśle doszłam do wniosku, że obawy te są bezpodstawne. W końcu polskie towary dorównują jakością zagranicznym i napływ gotówki od inwestorów zagranicznych spowoduje nie tylko polepszenie standardów, ale i zwiększenie zbytu nie tylko na polskim, ale i światowym rynku. Liberałowie zgodnie ze swoimi przekonaniami nie krytykują, a akceptują przeciwne poglądy.

Sami pojmują swoje poglądy jako wolne, bez ograniczeń, sprawiedliwe rządy. Mówią o sobie, że są kreatywni, gotowi na zmiany, postęp technologiczny i nigdy nie potępiają ludzi, którzy mają odmienne zdania, a nawet więcej są wobec nich tolerancyjni i wolni od jakichkolwiek uprzedzeń. Dla mnie najlepszą stroną poglądów liberalnych to swoboda, równo i kapitalizm.

Poruszając ten temat nietrudno było przejść do tematu partii politycznych. Dlatego wykorzystując zaistniałą sytuację wypytałam kogo zaliczyli by do partii liberalnych, a kogo do konserwatywnej. Usłyszałam, że partie lewicowe i partie centro-lewicowe postrzegane są jako liberalne. Partie, które zaliczono do tej grupy to Platforma Obywatelska oraz Sojusz Lewicy Demokratycznej. Nieprzypadkowo na pierwszym miejscu wymieniłam PO, gdyż w grupie pytanej przeze mnie większość postawiła właśnie na to grupowanie (około 75 %), zaś na SLD, już tylko około 20%. Pozostała grupa nie miała zdania na ten temat.

Zapytani natomiast o partie, które ich zdaniem są konserwatywne odpowiedzieli, że LPR przed PiS  zaś na trzecim miejscu wskazali Samoobrona. Przewaga Ligi Polskich Rodzin nad Prawem i Sprawiedliwość była nie znaczna (kwestia dwóch osób), natomiast ugrupowanie Andrzeja Leppera uzyskało zdecydowaną mniejszość, bo około 15%.

 Według mojej opinii z przeprowadzonych rozmów wynika, że przeciętni ludzie, którzy na co dzień nie zajmują się polityką nie są w pełni świadomi czym jest liberalizm i konserwatyzm. Jeżeli natomiast ktoś śledzi poczynania naszych polityków chętnie zabiera głos w tej sprawie, dzieląc się swoimi spostrzeżeniami. Myślę, że na to jak odbieramy te dwie ideologię w dużym stopniu odgrywa rolę miejsce zamieszkania oraz fakt naszego wychowania. Jeśli rodzice byli konserwatystami łatwiej nam jest nauczyć się od nich takiego postrzegania świata, gdyż takie teorie nam wpojono. Z liberalizmem jest podobnie, jednak istnieje znaczna przewaga w tej grupie, która prawdopodobnie spowodowana jest spadkiem roli kościoła oraz ciągłym postępem, który pcha nas w swe łaski. Warto też zauważyć, że wśród społeczeństwa konserwatyzm postrzega się jako środowisko fundamentalizmu religijnego, które ogranicza się do głoszonych przez Radio Maryja idei. Jednak nie jest to do końca prawdą, przecież każda ideologia ma swoje dobre i złe strony, a najważniejsze jest to aby nikt nikogo nie krytykował, a spróbował zaczerpnąć tego co lepsze z ugrupowań przeciwnych, w celu znalezienia złotego środka.